GŁÓWNY PROBLEM POLIGRAFII

Dawniej słowo "poligrafia" oznaczało powielanie obrazów i tekstów za pomocą różnych technik druku analogowego (typografia, offset, wklęsłodruk, fleksografia, sitodruk itp.).

Współcześnie pojęcie poligrafii uległo rozszerzeniu, ponieważ obraz i tekst mogą być powielane w mediach elektronicznych i wyświetlane na różnego typu ekranach, monitorach komputerowych, czytnikach itp. Jednak, jakkolwiek pojawiły się nowe sposoby tworzenia obrazu, niezmienny pozostał główny problem poligrafii.

Głównym problemem reprodukcji obrazu - niezależnym od techniki powielania - pozostaje wierna reprodukcja kolorów.

Rozwiązaniu tego problemu służą dwie techniki - color management i color matching.

Oferta lettero obejmuje urządzenia do techniki color matching, ale wyjaśnienia wymaga miejsce color matching w całym procesie reprodukcji koloru.

CO TO JEST ŚWIATŁO?

Światło to niewielki fragment całego zakresu (spektrum) promieniowania elektromagnetycznego o długości fali 380 – 750 nm, wywołującego reakcję komórek ludzkiego oka i wrażenie koloru. Światło to promieniowanie widzialne i dlatego ten fragment promieniowania nazywany jest widmem.



Podany zakres promieniowania widziany jest przez ludzkie oko. Niektóre zwierzęta widzą promieniowanie o innych długościach fali.

CO TO JEST BARWA?

Komórki ludzkiego oka wrażliwe są na długość fali światła i jego energię.

Fale o różnych długościach wywołują w ludzkim mózgu wrażenie nazywane barwą (H – ang. hue). W uproszczeniu mówimy, że światło o określonej długości fali ma jakąś barwę, np. niebieską, zieloną, żółtą, pomarańczową, czerwoną, fioletową itd.

 

Ludzkie oko ma komórki szczególnie wrażliwe na światło o trzech długościach fali, którym odpowiadają trzy barwy: czerwona (R), zielona (G) i niebieska (B). Te barwy nazywamy barwami podstawowymi. Wiązka światła zwykle jest mieszaniną fal o różnej długości, na które różnie reagują komórki światłoczułe. Suma reakcji wywoływanych przez światło na różne grupy komórek światłoczułych powoduje w mózgu wrażenie barw pośrednich. Jeśli składniki te są zrównoważone, w mózgu powstaje wrażenie barwy neutralnej.



Barwa zależy tylko od długości fali. Barwy całego widma tworzą obraz nazywany potocznie tęczą. Ponieważ skrajne barwy widma (promieniowania widzialnego) wykazują udział barwy czerwonej, w zastosowaniach praktycznych barwy przedstawia się w postaci tzw. koła barw.

Dla wygodny barwom nadajemy nazwy (np. czerwona), ale precyzyjnie definiuje barwę jej pozycja na kole barw podawana w stopniach.

CO TO JEST KOLOR?

Światło nigdy nie ma tylko jednego parametru, np. decydującej o wrażeniu barwy, ale zawsze ma również jakąś energię decydującą o wrażeniu jasności. Podobnie wiązka światła najczęściej ma różne proporcje składowych decydujące o wrażeniu nasycenia. Tak więc wrażenie, jakie powstaje w ludzkim mózgu ma zawsze trzy nierozłączne parametry:
H - barwę (hue),
S - nasycenie (saturaion),
B - jasność (brightness)
i wrażenie to nazywamy kolorem.



W każdym komputerowym programie użytkowym znajduje się narzędzie, w którym można na różne sposoby definiować kolor, m.in. w trzech parametrach H,S,B.



Energia wiązki światła decyduje o wrażeniu jasności (B - brightness). Mniejsza energia powoduje wrażenie koloru ciemniejszego, większa wrażenie koloru jaśniejszego.

Próbki mają kolory o tej samej barwie, ale różnej jasności.



Każda wiązka światła może być mieszaniną fal o różnej długości (różnych barwach). Część tych fal równoważy się tworząc wrażenie barwy neutralnej, a tylko część niezrównoważona decyduje o wrażeniu barwy całej wiązki światła. Jednak mniejszy lub większy udział barwy neutralnej powoduje wrażenie większej lub mniejszej czystości koloru. Stopień tej czystości nazywa się nasyceniem (S – saturation).

Próbki mają kolory o tej samej barwie, ale różnym nasyceniu.



Próbki mają kolory o różnych barwach, ale o równej jasności i nasyceniu.

Relacja między barwą (HUE) a kolorem (COLOR) jest taka, że istnieją różne kolory o tej samej barwie (np. jasnoczerwony i ciemnoczerwony), ale nie ma różnych barw o tym samym kolorze.

Barwa jest jednym z parametrów koloru i nigdy nie występuje samodzielnie.

PRZESTRZEŃ I GAMUT KOLORÓW

Kolor jest wrażeniem wywoływanym przez światło padające na komórki światłoczułe oka. To światło może docierać do oka bezpośrednio ze źródła (żarówka, monitor komputera, ekran telewizora), albo pośrednio, po odbiciu od różnych przedmiotów (obrazów analogowych, wydruków).



Kolor światła padającego bezpośrednio ze źródła zależy od parametrów samego światła, czyli od udziału sumujących się kolorów składowych RGB. Taki sposób tworzenia kolorów nazywamy metodą addytywną (dodawanie), a wszystkie możliwe do uzyskania w ten sposób kolory tworzą przestrzeń kolorów RGB.

W przypadku obrazów analogowych światło wychodzące ze źródła ulega częściowemu odbiciu i częściowemu pochłanianiu, w zależności od właściwości poszczególnych partii obrazu. Farby tworzące obraz spełniają funkcję filtrów pochłaniających składowe światła padającego RGB, a wrażenie koloru powstaje w wyniku odejmowania kolorów składowych tego światła.

Jeżeli z białego (neutralnego) światła padającego RGB pochłonięte przez obraz zostanie np. światło czerwone, to światło RGB będzie miało kolor RGB – R = GB, czyli niebieskozielony.

Podobnie po odfiltrowaniu składowej G pozostanie światło o kolorze RGB – G = RB, czyli niebieskoczerwonym, a po odfiltrowaniu składowej B światło o kolorze RGB – B = RG.

Filtry (farby) pochłaniające odpowiednie kolory RGB wywołują więc wrażenie kolorów uzupełniających i oznaczane są Cyan (C), Magenta (M) i Yellow (Y).



Sposób tworzenia kolorów przez odejmowanie składowych światła padającego nazywany jest metodą subtraktywną, a wszystkie możliwe do uzyskania w ten sposób kolory tworzą przestrzeń kolorów CMY.

Z przyczyn technicznych i ekonomicznych w poligrafii stosuje się dodatkowy kolor czarny oznaczany symbolem K (key), a przestrzeń kolorów uzyskiwanych w druku nazywamy przestrzenią kolorów CMYK.



Z powodu specyfiki tworzenia kolorów i właściwości materiałowych w każdej przestrzeni można stworzyć oganiczoną liczbę kolorów nazywaną gamutem kolorów. Gamuty kolorów różnych urządzeń różnią się między sobą, gamut przestrzeni RGB kolorów rozpoznawanych przez ludzkie oko jest znacznie bogatszy od gamutu monitorów, a tym bardziej gamutu kolorów CMYK. Przestrzenie kolorów możliwych go stworzenia za pomocą konkretnego urzadzenia albo w konkretnej technice druku nazywane są przestrzeniami kolorów zależnymi od urządzenia (device dependent color space).

Kolory zdefiniowane w jednej przestrzeni mogą w ogóle nie występować w innej przestrzeni, albo nie mieć dokładnych odpowiedników.

To właśnie jest największym problemem we wszystkich technikach reprodukcji obrazów, szczególnie posługujących się różnymi metodami tworzenia koloru (RGB i CMYK).

Dla zdefiniowania wszystkich kolorów, jakie może rozpoznać ludzki wzrok Międzynarodowa Komisja Oświetlenia (CIE) stworzyła niezależną od urządzeń przestrzeń kolorów (device-independent color space) Lab.

COLOR MANAGEMENT

Dla zapewnienia optymalnej reprodukcji koloru w całym procesie poligraficznym (obejmującym współcześnie również powielanie obrazów cyfrowych na monitorach, czytnikach itp.) powstała technika nazywana COLOR MANAGEMENT, czyli ZARZĄDZANIE KOLOREM.

Uwaga: w języku angielskim, podobnie jak w języku polskim, istnieją odrębne pojęcia barwy (HUE) i koloru (COLOR), dlatego nie ma pojęcia ZARZĄDZANIE BARWĄ (HUE MANAGEMENT), natomiast istnieje ZARZĄDZANIE KOLOREM (COLOR MANAGEMENT).

Wszystkie kolory, jakie rozpoznaje ludzkie oko zostały zdefiniowane w niezależnej od urządzeń przestrzeni kolorów CIE Lab, a ICC (International Color Consortium) wprowadziło związane z każdym urządzeniem i techniką druku tabele nazywane profilami koloru (color profile) umożliwiające przeliczanie koloru między gamutami różnych urządzeń i dobieranie najbardziej podobnego odpowiednika.



Technika color management polega na przeliczaniu przez moduły CMM (color management module) kolorów między przestrzeniami kolorów poszczególnych urządzeń za pośrednictwem przestrzeni wymiany (PCS).

Z opisanych wyżej powodów technika COLOR MAGAMENT nie może być doskonała i zawsze występują różnice między kolorami oryginału a kolorami reprodukowanymi.

COLOR MATCHING

COLOR MANAGEMENT działa na poziomie oprogramowania i jest niezależny od warunków, w jakich pracuje sprzęt komputerowy.

Ponieważ reprodukcja kolorów z definicji nie jest doskonała, wynik działania techniki color management musi być oceniany przez ludzkie oko przez porównanie kolorów oryginału (którym może być obraz na monitorze lub obraz analogowy) i wydruku próbnego (proof).

Na tej podstawie wprowadzane są korekty przed rozpoczęciem druku nakładowego.

Jak już wiemy, kolor obrazu oglądanego w świetle odbitym zależy od właściwości farb i podłoża, ale i od składu światła padającego.

Jeśli ten sam obraz oświetlimy światłem o różnym składzie (różnym kolorze), to za każdym razem skład światła odbitego również będzie inny, a więc za każdym razem będziemy widzieć inne kolory tego samego obrazu.





Tak więc warunkiem prawidłowej kontroli koloru na wszystkich etapach obróbki obrazu jest zachowanie identycznych warunków oświetlenia stanowisk pracy.

W praktyce parametrem określającym skład spektralny źródła światła jest jego temperatura barwowa (drugim parametrem jest tzw. współczynnik odwzorowania kolorów CRI), dlatego podstawowym warunkiem profesjonalnej kontroli jakości koloru jest oświetlanie wszystkich stanowisk pracy światłem o identycznej, testowanej temperaturze barwowej i wysokim CRI (powyżej 90%), oraz izolowanie tych stanowisk od wpływu innych, przypadkowych źródeł światła.

Wzrokową ocenę i dopasowanie (korekty) kolorów nazywa się techniką COLOR MATCHING, a optymalne jej warunki zapewnia odpowiedni, specjalistyczny sprzęt.

LETTERO COLOR MATCHING PROGRAM

Program LETTERO COLOR MATCHING umożliwia profesjonalną ocenę koloru na wszystkich etapach i na wszystkich stanowiskach reprodukcji obrazów - od studia komputerowej obróbki obrazu aż do druku nakładowego w drukarniach analogowych (w technikach tradycyjnych i cyfrowych).

OŚWIETLACZE PVB (PROFI-VIEW-BOX)



Oświetlacze profi view box (PVB) umożliwiają obiektywną ocenę koloru na analogowych oryginałach i wydrukach próbnych (proof) w procesie komputerowej obróbki obrazu i projektowaniu produktów poligraficznych i przeznaczone są do pracy na stanowiskach komputerowych nie zabezpieczonych od wpływu przypadkowego oświetlenia zewnętrznego.

Wszystkie modele oświetlaczy PVB wyposażone są w źródła światła o testowanej temperaturze 5000K (D50), oraz (w zależności od modelu) w regulacje siły światła i boczne kurtyny zabezpieczające ewaluowany oryginał przez przypadkowym światłem zewnętrznym.

OŚWIETLACZE CMB (COLOR-MATCH-BOX)



Oświetlacze color match box (CMB) to profesjonalne urządzenia do oceny koloru wyrobów przemysłowych i poligraficznych w różnych warunkach oświetleniowych.

Stosowane są przede wszystkim do prezentacji i oceny obiektów, których najistotniejszą cechą jest kolor, a więc np. w projektowych studiach desigerskich, laboratoriach i działach sprzedaży w przemysłach dóbr konsumpcyjnych - włókienniczym (kolor nici, skór i materiałów), obuwniczym, samochodowym, zabawkarskim, elektronicznym, a przede wszystkim w poligraficznej produkcji opakowań i oceny obróbki uszlachetniającej.
Najistotniejszymi cechami oświetlaczy CMB jest izolowana przestrzeń robocza umożliwiająca ocenę obiektów przestrzennych w czterech różnych rodzajach oświetlenia.

KOMPUTEROWE STANOWISKA KONTROLI KOLORU CTU



Stanowiska kontroli koloru CTU zostały zaprojektowane do pracy w pozycji siedzącej w pracowniach projektowych oraz studiach komputerowej obróbki obrazu i przygotowania publikacji, gdzie najistotniejsza jest stała ocena i porównywanie kolorów analogowego oryginału lub wydruku próbnego (proof) z kolorami generowanymi na monitorach komputerowych. Optymalne warunki pracy zapewnia oświetlenie o testowanej temperaturze oraz możliwość niemal całkowitej izolacji przestrzeni roboczej od wpływu przypadkowego oświetlenia miejscowego.

Stanowiska CTU mogą być montowane na istniejących stołach, biurkach i blatach, albo na dedykowanych stelażach z miejscem na stacje komputerowe.

STANOWISKA KONTROLI KOLORU CCS



Stanowiska kontrolne CCS zostały zaprojektowane do pracy w pozycji stojącej i kontroli dokonywanej zwykle na halach maszyn w procesie druku (ale również w laboratoriach badawczych, przemyśle tekstylnym, kosmetycznym, farbiarskim itp.), różnią się więc od stanowisk graficznych CTU wymiarami i wyposażeniem dodatkowym. Optymalne warunki pracy zapewnia oświetlenie o testowanej temperaturze oraz możliwość niemal całkowitej izolacji przestrzeni roboczej od wpływu przypadkowego oświetlenia miejscowego.

Stanowiska CCS mają bogate wyposażenie dodatkowe i montowane są na stelażach lub podstawach szufladowo-szafkowych.

WIELKOFORMATOWE STANOWISKA KONTROLNO-POMIAROWE CCS-SP



Stanowisko kontroli koloru CCS-SP przeznaczone jest do oceny wzrokowej i pomiaru koloru za pomocą spektrometru na wydrukach o różnych formatach wykonywanych w dowolnej technice druku.

Stanowisko składa się z lampy (lamp) o testowanej temperaturze 5000K (D50), pochylonego blatu roboczego umożliwiającego wygodną pracę w pozycji stojącej, wózka z wymiennymi uchwytami do różnych typów spektrometru, uchwytu do monitora komputera współpracującego ze spektrometrem i produkowanego w różnych wersjach stelaża.

LAMPY SUFITOWE LCL



Lampy LCL przeznaczone są do oświetlania całych pomieszczeń światłem o testowanej temperaturze 5000K. Dzięki takiemu oświetleniu nie ma potrzeby izolowania odrębnych stanowisk kontroli koloru od wpływu przypadkowego oświetlenia miejscowego. Lampy LCL mają konstrukcję wewnętrzną lamp stanowiskowych, ale wyposażone są w cztery ucha wieszakowe na górnej ścianie.

Lampy LCL produkowane są w dwóch wersjach:
n z odbłyśnikami i przeźroczystą szybą (LCLR)
n bez odbłyśników, z dyfuzorem wykonanym z płyty kanalikowej (LCLD).

DWUMODUŁOWE STANOWISKA - CCS-D

Rozszerzeniem oferty stanowisk kontrolnych CCS są stanowiska o szerokości dwóch modułów CCS-D.
Mają one identyczne wyposażenie dodatkowe jak stanowiska CCS i umożliwiają np. obsługę dwóch sąsiednich maszyn na halach wielomaszynowych.

ERGONOMIA

Każde stanowisko musi umożliwiać optymalne wykonanie zadania w optymalnych warunkach pracy.



Profesjonalna ocena koloru wymaga przede wszystkim oświetlenia stanowiska pracy światłem o testowanej temperaturze barwowej, ale o wydajności i wygodzie pracy decyduje ergonomia stanowiska pracy.

Optymalna ocena i korekta kolorów w produkcji poligraficznej wymaga więc tworzenia stanowisk zaprojektowanych racjonalnie pod względem ergonomicznym, oświetlonych światłem o identycznej, testowanej temperaturze barwowej i izolowanych od wpływu przypadkowego oświetlenia miejscowego.

Wszystkie urządzenia programu LETTERO COLOR MATCHING (jak wszystkie urządzenia lettero) realizują zasadę optymalizacji i niezależnie od szczegółowych rozwiązań wynikających ze specyfiki zadań, zbudowane są z podstawowych modułów:

• źródła światła o testowanej temperaturze barwowej,
• ekran i blat roboczy do oceny i obróbki materiałów (tablica magnetyczna lub podświetlacz pionowy, blat stały, uchylny lub podświetlany),
• kurtyny chroniące stanowisko przed wpływem oświetlenia miejscowego,
• szafy i szuflady do przechowywania materiałów i narzędzi pomiarowych.

STUDIO LETTERO

Ostatecznej oceny koloru w całym procesie obróbki i reprodukcji obrazu zawsze dokonuje ludzkie oko.

Nawet najwyższej klasy sprzęt elektroniczny nie spełni swojego zadania, jeśli nie ma identycznych warunków do takiej oceny na wszystkich stanowiskach procesu produkcyjnego.

Profesjonalne studio obróbki obrazu powinno mieć wyposażenie achromatyczne (Lch<2).

Ilustracja przedstawia proste, ale w pełni profesjonalne studio wyposażone w urządzenia lettero (LCL, CTU, CTS)

Warunki profesjonalnej oceny koloru określa międzynarodowa norma ISO 3664:2009.

Wszystkie urządzenia lettero dostosowywane są do wymagań ww. normy

FILMY O KOLORZE

Zapraszamy do odwiedzenia naszego kanału na Youtube gdzie między innymi można zobaczyć filmy o kolorze: